Voorjaarsbijeenkomst 2016 (2 april 2016)

Aanwezig: Sytsche Lyklema, Henk Fonteyn, Fiet van Beek, Alfred Valstar, Clemens van Brunschot, Saskia Schouten, Ati van Gent, Ria Borkent, René van Loenen, Wim Zijlstra, Greetje van den Berg, Jan Groenleer, Mieke van den Ber, Dirk Idzinga, Henk van ter Meij, Laura Reedijk, Wim Zijlstra, Reinier Dorgelo.
Nieuw als gast: Els Florijn, Sytse van der Veen.
Afgemeld: Len, Irene, Jaap vd B, Hans, Alfred B., Klaas en Kitty, Anton, Bert, Johan, Jelle, Jaap de Gier.
Kaarten voor Janny, Anton, Gerbrand, Klaas. Overlijden: Johanna van Eelen 83 jaar, Jaap Zijlstra 82 jaar.

Foto’s door Ria Borkent en Dirk Idzinga (er kan op geklikt worden):

Welkom door voorzitter René van Loenen. René heeft namens Schrijverscontact gesproken bij uitvaart van Jaap. We troosten ons met de vruchten van zijn creativiteit. René leest een gedicht uit Het Ontbrekende: Vraag.
We leven in een tijd van ontspullen: we geven boeken weg. Zie de boekentafel.
René leest het slot van de recensie van Len in Liter over Wakend over God, van Joost Zwagerman. ‘Ligt het aan mij of worden in de poëzie de onderhandelingen met God weer voortgezet?’

Referaat Martien Brinkman
Prof. Martien Brinkman, emeritus hoogleraar interculturele theologie aan de VU, spreekt over zijn boek ‘Hun God de mijne?’
Allereerst wil spreker de christelijke noties van de vier dichters typeren met hun verschillen.
Waarom zo gefascineerd door poëzie? Poëzie hanteert het middel van de omweg. Poëtische taal komt voort uit het besef dat de werkelijkheid net even anders is. Verlangen, dromen, vertwijfeling, de dichter roept een wereld op en onthult een wereld. Poëtische openheid nadert de religieuze. Poëzie ruimt plaats in voor individuele vormgeving: de kracht van God ervaar je vaak persoonlijk.
De vier dichters voelen zich medeschepper. Bij alle vier vloeit het goddelijke van de drie personen, Vader, Zoon en Geest, ineen, het is tegelijk geestkracht en een genade-ervaring, hun God is de bron van hun creativiteit. Goddelijke inspiratie leidt tot woord-wording. Incarnatie, ingeschakeld in het werk van de Geest Gods.
Achterberg: het motief van de breuk, poëzie met mystiek-bevindelijke trekken. Vergeving prevaleert.
Gerhardt: het motief van vergeving als welput, bron. Ze maakt de genade-ervaring zich eigen via het Avondmaal als liefdemaal, liefde komt tot uiting in gebroken brood, vergeving. Christus is opgestaan, Ida ook.
Nijhoff: motief van oud en nieuw leven, als bij Paulus. Verlangen naar een overzijde. De werkelijkheid is altijd anders, bij Nijhoff. God is Geest, onkenbaar en ongrijpbaar.
Marsman: motief van wanhoop naar hoop. Bij de late Marsman klinkt het spreken over het goddelijke minder overmoedig.
‘De God van de mysticus woont aan de overzijde der sterren, de God van de dichter woont binnen de menselijke dampkring.’ Deze vier dichters vernieuwen participatie, het delen in een Goddelijke inspiratie.

Vraaggesprek René van Loenen met Martien Brinkman
De dichters zijn de theologen voorgegaan. Hoe? De dichters ‘willen God een beetje helpen’. De dichters zeggen a.h.w.: ‘Wij zijn een gezant van de Geest en hebben de taak dat te verwoorden.’ Bij Achterberg is het laatste woord – na het woord schuld – altijd: vergeving. God is een ontwijkend ego. Bij Marsman is God tegenover hem, boven hem, in hem, als het goddelijk vuur. Bij Nijhoff wordt het steeds aardser, maar altijd met de overzijde in beeld. En altijd afsterven en opstaan.
Gerhardt: zij internaliseert zo sterk een ritueel. Het kind uit het gedicht Pasen is zijzelf. Inspiratie is bij haar een tegenover.
Willem Jan Otten zei: poëzie en religie zijn broer en zus.
Achterberg zei: Zuster van Christus is het vers. Achterberg is in zijn kring genegeerd, komt dat doordat hij te ver vooropliep? Een laat gedicht als ‘Komaf’ is geschreven in de tijd dat hij veel thuiskwam. Hij voelde zich in de sfeer thuis. Zijn originaliteit is schokkend, en hij zoekt steeds weer naar een God. Hij is zijn godsgeloof nooit kwijtgeraakt. Achterberg heeft geweldig gezocht naar echte woorden.

Koffietijd met Greetje
Onze auteur Greetje van den Berg verdient en krijgt bloemen vanwege haar 50e boek, ze is Ridder in de Orde van Oranje Nassau geworden en trakteert op roze taartjes (oranjekoek geheten).

Bespreking Deïsme
Na de koffie het gedicht Deïsme. (Deïsme: God bemoeit zich niet met zijn schepping). De openingsregels lijken juist helemaal niet deïstisch. In slotwoord ‘gesmoesd’ komen christologie en de strenge God samen, een heel intiem woord. De verre God wordt de nabije. Het is eigenlijk: Deïsme voorbij. Of zoals Schenkeveld zegt: De titel Deïsme moet je lezen als: over God. Martien Brinkman wordt hartelijk bedankt voor zijn lezing met een wijngift, een bon en het boek Schriftgedichten.

Huishoudelijk
Clemens heeft een nieuwe roman: ‘Zinneling’.
Jan Groenleer heeft nieuw boek: ‘Waar de morgen gloort en de avond daalt’, invallen en gedachten bij de lofzangen van Maria, Zacharias en Simeon. In het kader van het getijdegebed in de kloosters.
Sinds gisteren is Fiet van Beek dorpsdichter van Ermelo. Fiet is een uitgeverij gestart, Uitgeverij Anderszins (poëzie, levensverhalen, en zorg). Fiet leest voor ‘Ermelo’, dat Veluwse dorp van de lekkende tenten. En: ‘Ik ga op reis en neem mee’.
Wim Zijlstra: vorige week is het huis van Jaap leeggehaald. In 2013 had hij zijn slechtste jaar. Zijn laatste bundeltje Speelman is op geschept papier gedrukt, 1 april 2015, 100 genummerde exemplaren. Voor wie wil is er een boekje. Een gebaar dat helemaal Jaap is.
Dirk Idzinga neemt het archiefbeheer op zich.

Middagpresentatie Henk Fonteyn: Met klaprozen op het puin
Henk laat ons delen in hoogte- en dieptepunten in zijn leven via verhaal, gedicht, column.
Hij is in Rotterdam geboren, 2 maart 1954, woonde bij het PC Hooftplein vlakbij Spartastadion. In de jaren vijftig betekende welvaart: een flink stuk vlees op je bord.
Hij is bevestigd als predikant in de Hervormde Gemeente van Tricht op 25 augustus 1984.
In april 1972 is zijn vader overleden aan kanker, het was een einde van zijn stuurloze puberleven, en bracht hem dichter bij het geloof. Tijdens het tomatenplukken besloot hij theologie te gaan studeren. ‘Het was een goede keuze voor mij.’ Afgestudeerd op ‘Youth for Christ, brug naar de kerk’. Hij trouwde met Mirjam, ze gingen wonen in Zeist. Hij schreef een boekje: Waarom? Vragen naar God en het lijden? Zijn vrouw Mirjam heeft een Joodse vader. Israël was via Henks schoonouders altijd aanwezig op allerlei manieren: land, staat, geloof.
Ze hadden drie kinderen, en kwamen daarna in het pleegzorgcircuit. Ze hadden altijd kinderen in huis. Henk zat als dominee veel achter de Remington: meditaties, columns, preken, en begon als hoofdredacteur te schrijven voor Reveil. Zijn tweede boekje kwam uit: Laatste onmogelijkheid van de hel. Hij vond het jammer dat zijn studie voorbij was in 1984.  Begon te studeren op Johannes de Heer, dat werd zijn derde boekje.
Daarna werd hij als dominee reisleider bij Drietour. Met groepen mensen bezocht hij het Midden-Oosten, Turkije, Malta, Rusland, Egypte, Ghana. Dit laatste met jongerenreisorganisatie World Servants.
In het jaar 2000 kreeg hij het Jaarboekje van de Krijgsmacht in handen, het raakte hem zeer. Hij dacht: ik ga Defensie proberen, hij solliciteerde en werd aangenomen. Bij zijn afscheid van de gemeente ontbraken zijn moeder en zijn zusje die overleden waren. Henk en Mirjam kregen onverwacht een vierde kindje: Judith, een geschenk in ons gezin. Hij schreef n.a.v. de dood van zijn zusje het gedicht ‘Nee, ‘zuster’ Dood, vergeet het maar’. Hij liep mee in de antikernwapendemonstratie ‘Liever een wereld zonder nucleaire wapens’. Militairen zijn gewone mensen die daar hun werk moeten doen en er een PTSS aan overhouden. Op 1 mei 2001 meldde hij zich bij de Koninklijke Academie in Breda: schieten, kaartlezen, exerceren en marcheren. Zo werd hij geestelijk verzorger, waarbij de wezenlijke taak is: je gaat met je mensen mee. In 2014 nam hij afscheid met een dienst te velde. Afghanistan, Bosnië, Emiraten, Cambodja, hij kwam overal. Sport was zijn toegang tot collega’s, gesprekken, emoties kwamen los.
‘Tussen front en thuisfront’ is een serie interviews. Dubbelportretten van uitgezondenen en thuisblijvers. Echte menselijkheid, liefde, rechtvaardigheid, zorg, dat kom je onder alle volken tegen, bij mensen van wie je het soms niet verwacht. Bij Defensie is veel ruimte om te spreken over wat je beweegt. Toen: functioneel leeftijdsontslag. Hij ging collages maken, doet veel met zijn gezin, film.
Hij is al weer twee keer uitgezonden, door Ecumenical Accompaniment Programme in Palestine and Israel. Hij kwam ineens tegenover de militairen te staan in Israël. ‘Wat jullie hier doen deugt niet.’ Lastig vond hij dat. Henk schreef blogs op website van Kerk in Nederland. Men dacht dat hij antisemiet was. Henk leest tot slot zijn column: Zalig Pasen.

Na de thee huishoudelijk
Een felicitatie voor Hans Werkman, al is hij zelf niet aanwezig. ‘Martje en de anderen’ is een verhalenbundel van Hans Werkman, het is zijn zestigste boek.
Jannie ter Haar is 45 jaar lid geweest, zij is nu in de negentig en kiest ervoor afscheid te nemen via een brief. Ati leest de brief voor. Jannie noemt veel namen en herinneringen, en wenst het Schrijverscontact alle goeds toe. ‘Taal is het mooiste communicatiemiddel.’ Adres Jannie: Groenhovenweg 103   2803 DB  GOUDA

We gaan een nieuw Project doen:
(1) Een digitaal project ivm het Lutherjaar in 2017: liedteksten
(2) Een dichtbundel bij de zeven elementen van het zonnelied van Franciscus van Assisi.
Het geeft veel vrijheid omdat de elementen zo universeel zijn. Te koppelen aan een expositie.
Wind, water, zon, dood, vuur, aarde, maan.

Bespreking Eerste Druk: mooie verhalen als De sigaren van de Farao en andere heftige verhalen. Het rondeel van Alfred wordt door hem genoemd: een wedstrijd tussen inhoud en vorm. Een rondeel doet het goed bij voordragen vanwege de refreinwerking. Het sterfklapstoeltje van Henk van ter Meij heeft ook wel iets van een rondeel, het is muziek geworden. Het financieel overzicht van Ati is bijna poëzie.

We sluiten af met voorlezing van Lied van de liefde uit Helder geheim van Jaap Zijlstra

Verslag: Ria Borkent

4 Reacties

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *