Ledenvergadering Schrijverscontact 2 april 2022 (Kandelaarkerk Amersfoort)
Aanwezig: René van Loenen, Irene Postma, Johan de Groot, Ria Borkent, Clemens van Brunschot, Hans Werkman, Wim Zijlstra, Jan Groenleer, Greetje van den Berg, Ati van Gent, Sytse van der Veen, Alfred Valstar, Fiet van Beek, Henk van ter Meij, Henk Fonteyn, Beppie de Rooy, meneer en mevrouw Van den Brink en vader en zoon Van den Belt.
Afgemeld: Mieke van den Berg en Dirk Idzinga, Pauline Leenman, Lodewijk Crijns, Els Florijn, Jaap van den Beukel, Sietsche Lijklema, Carla de Boer, Saskia Schouten, Alfred Bronswijk, waarvan de zieken allen een kaart toegestuurd krijgen. Jaap verblijft nog steeds in het revalidatiecentrum, hij is in de war na het 2e herseninfarct en zal naar een verpleeghuis gaan.
Welkom door voorzitter René van Loenen, speciaal voor onze gasten, meneer en mevrouw Van den Brink, en nieuw lid Beppie de Rooy en spreker Bertus van den Belt en Christoph van den Belt, vergezeld van felicitaties i.v.m. de promotie van Christoph op de christelijke pers. ND, RD, Trouw.
Irene is namens Schrijverscontact naar de uitvaart van Laura Reedijk geweest, zij was een lieve en wijze vrouw, een trouw lid. René leest als opening: Brood leeft, van Laura. We leven in een tijd dat brood niet meer vanzelfsprekend is.
Referaat Bertus van den Belt over de schrijver Stijn Streuvels (1871 – 1969)
Bertus heeft passie voor Stijn Streuvels. Stijn was vroeger bakker en schreef gedichtjes. Hij had een relatie met kunst, broer was beeldhouwer. Bertus heeft een enorme Streuvelsverzameling.
Milieu: 1871 Frans-Duitse oorlog, ouders (Frankrijk) gingen terug naar West Vlaanderen. Zijn moeder was een zus van Guido Gezelle. Katholieke wereld. In Avelghem, aan de Schelde, was hij bakker.
Schrijver: 1899 debuut Lenteleven. ‘Als ik iets in mij voel rijp worden, schrijf ik het simpelweg in de taal die zo nauw mogelijk mijn gevoelens weergeeft’.
Willem Kloos, De Nieuwe Gids, 1901, schrijft over Streuvels: ‘Hij is zoo rijk. Men kan hem nooit genoeg overlezen: een onbemerkte schoonheid en expressie. Hij ziet alle dingen eenvoudig zoals ze waarachtig zijn.’ Antoon Coolen: ‘beeldend dichtend vermogen, een eindeloos uitzicht op West Vlaanderen.’
Tijdschriften: Streuvels werkt mee aan Ontwaking. Van Nu en Straks (Karel van de Woestijne) ontdekt hem in 1896. Novelle De Oogst gepubliceerd in Nu en Straks. Karel noemt hem ‘een lelie midden onkruid op een mesthoop’. Bertus kocht Lenteleven in marokijnlederen band voor € 3.500,–
Streuvels hield niet van aandacht. ‘Waarom ik schrijf doet niet ter zake. Ik schrijf omdat ik er plezier in heb.’ Voordracht Nobelprijs raakt hem niet. Hij noemt zich een landman, iemand die het landschap in zich opneemt en de indrukken verwerkt in zijn schrijven, bijv. in Langs de wegen. Bertus: ‘Alles wat hij schrijft komt zo ontzettend binnen, een weelde en geluk in mijn leven.’ Streuvels kan praten met de Duitsers over literatuur en cultuur.
De Vlaschaard. In 1905 liet hij een huis bouwen, het Lijsternest in Ingoyghem, waar hij De Vlaschaard, 1907, schreef, het meesterwerk. Met perkamenten band in een kringloopwinkel gevonden, met briefjes van Streuvels ter verbetering van de taal. Een 8e druk bij hem is anders dan de 1e, Streuvels wilde de taal bij de tijd houden. Hoe men schrijft: ‘Het zwierig gebaar met de zwabberende lijnen, het kleurenspel over de onmetelijke uitgestrektheid. Daarbij heb ik nog de diepte te zoeken in mijzelf – mens onder de mensen.(…) Met die twee dingen: breedte buiten en diepte van binnen, heeft een schrijver al genoeg om honderden jaren te pennen.’ Tolstoi was zijn grote voorbeeld.
Dorpslucht gaat over alle types in het dorp, de rentenier, de dokter, kapelaan, pastoor, agnost, alle geloofsbelevingen komen er in voor. Boek werd veel te traag gevonden. Hij beschreef wat hij liefhad, en Wereldoorlog I heeft die wereld verwoest. Zijn bundel In oorlogstijd: hij schrijft als een chroniqueur over wat hij ziet, maar weet niet wat er vlakbij in Ieper gebeurt.
Hij was een autonome man die niet in politieke stroming meeging, maar onafhankelijk wilde zijn. In WO II komt de vriendschap met Antoon Coolen op het spel te staan, Streuvels is gebruikt door de Duitse propaganda, hij schrijft aan Anton Coolen zodanig dat Coolen opgelucht is – hun vriendschap blijft in stand. Bertus heeft de brieven gekocht die Streuvels aan Coolen schreef.
Stille Avonden, 1906 ‘Ik wist er de menschen, hun wezen, hun doen in ’t dagelijkse leven en kon ze in sterke duidelijkheid voor mij doen komen, ze doen handelen een voor een, gelijk ze gewend waren in hun simpel bestaan.’
Het leven en de dood in den ast, 1927, over muizengedrag de wonderlijkste woorden.
Wenn die Sonne wieder scheint – film over De Vlaschaard. Is het stil op de vlasakker?
Parijs, gedrukt op een handpers, via contact met dochter Isa in Brugge.
Toon Breës schreef de kritische biografie over Stijn Streuvels, 1100 blz.
René bedankt Bertus, we hebben ervan genoten! Bijna een soort museum is het in Zwolle. Het is nodig dat Stijn Streuvels levend wordt gehouden. Bertus en Christoph ontvangen de brochure over Schrijverscontact. De maaltijd wordt geopend met Guido Gezelle, den onkel van Streuvels: ‘Verleen ons, Heer, ons dagelijks brood, gemaakt van graantjes ongeteld.’
(Pauze, maaltijd)
Henk van ter Meij leest gedicht ‘Speciale operatie’ over de te grote tafel met te kleine man die verboden woorden voorleest.
René memoreert dat Henk gecertificeerd literair vertaler is, en dat Fiet eilanddichter is geworden. Irene veel dank voor de Voorjaarsbrief. Op 9 april is de literatuurdag in Gouda.
We kunnen in verband met Pasen en de veertigdagentijd nog gedichten insturen voor de website van Schrijverscontact (volgens de gewone procedure, met een meelezer – CvB).
Sytse van der Veen stelt zich voor tijdens het middagprogramma
Wanneer ben je een schrijver?
Als je een drang voelt? Als je gepubliceerd hebt? Als jongen van veertien, vijftien, zonder tv, maakte ik al geïllustreerde boekjes à la Agatha Christie, eerder las ik veel oer christelijke boeken als Snuf de hond en Van de Hulst. Met 18,19 jaar stuurde ik al dingen op naar uitgevers, getypt op mijn Scheidegger typemachine. Uitgever Frits Hardeman gaf uit: Het land aan de horizon (1990). Ik koop ze op en vernietig ze. Ik kreeg een gezin, een baan, kerkwerk, kwam heel weinig aan schrijven toe, terwijl ik verlangde een historische roman te schrijven. Dat lukte over het Londen van rond 1665 waar de pest heerste, De lijfwacht van Janeway. Vooral research kost enorm veel tijd, waarbij je steeds op nieuwe dingen stuit. Ik werk nog 50, 60 uur als financieel manager, maar zou graag vier dagen werken en een historische roman schrijven. Historische verhalen, 7 van de 21verhalen,heb ik geschreven in het boek Strijden.
Ik ben ook geboeid door schrijven over misdaad, zo is Zwerver ontstaan. Zo’n boek (serie van elf delen inmiddels over inspecteur Maritz) kan ik in een jaar schrijven, ik trek er een andere doelgroep, jongeren, mee, onder pseudoniem Sjoerd Veenman. Twee verschillende soorten boeken onder twee verschillende namen. Lezen is een pyramide, wie jong begint gaat door. Verhalen schrijf ik voor Mozaïek, in de kerstverhalenbundels. Eiland is mijn eerste poging om tot literatuur te komen, allemaal positieve recensies, en van lezers menige persoonlijke reactie. Een van de mooiste dingen van boeken is dat je erover praten kan.
We zijn in beweging, per zeven jaar veranderen we. Moord en doodslag vind ik fascinerend, de duisternis die in ons, vredige mensen, schuilt. Gematigd trots ben ik op de meest recente roman Een stem uit de hemel. Twee vrienden zijn in strijd met elkaar. Ik vind het leuk me in personages te verplaatsen en naar de wereld te kijken vanuit hun wereldbeeld. René: waarom is de ik-figuur zo kleurloos? Sytse: om licht op Arthur te laten vallen.
Ik zou heel graag literatuur schrijven. Voor het ND schreef ik een essay over christelijke literatuur, om het christelijk geloof een stem te laten zijn tussen andere stemmen, gelijkwaardig. Sytse leest het essay voor: christelijke auteurs zijn voorspelbaar, ze moeten altijd christelijke hoop laten oplichten. Ik wil verrast worden, maar wel vragen en worstelingen en rafelranden zien. Bij Dostojevski, Nijenhuis, Magnis, wedijveren de diverse stemmen zonder oordeel. Recht doen aan gelovigen en ongelovigen. De werkelijkheid tekenen. Bij Treur en Siebelink wordt het geloof niet geheel serieus genomen, de verlichte geest kijkt uit de hoogte neer. Literatuur moet een klap in het gezicht zijn, niet bevestigen.
Een bijl die de bevroren zee in ons stukslaat (Kafka). Het mag wel over christelijke hoop gaan.
Hans Werkman reageert: Rosseels, Nijenhuis, Siegman, Reitsma, worden gelezen op de stijl. Sytzse: dat is zo, maar inhoudelijk moet het wel over mijn vragen gaan, moet het me raken.
Open podium
Greetje van de Berg vertelt over haar nieuwe boek: Alleen. Het gaat over narcisme, een persoonlijkheidsstoornis. De narcist maakt zich onmisbaar. Je wordt ingesponnen, mag niet jezelf zijn, wordt geïsoleerd. De narcist in dit boek is een vrouw, de man wordt slachtoffer. Greetje eindigt met een lichtpunt: De hoop heeft twee dochters: woede en moed (Augustinus).
Henk van ter Mey over Thomas Merton. Deze schreef naast boeken over sociaal activisme en contemplatie ook poëzie, door Henk vertaald. In de nieuwe taal krijgt het gedicht nieuwe betekenis. Henk leest Trappisten en De Voorlezer. Hieruit spreekt verstilling bij de monniken.
Irene Postma gedenkt de 100-jarige sterfdag van Jacqueline van der Waals en zingt en speelt muziek op haar poëzie, Sneeuwval, Wintermorgen, Winterstilte, Die mijns harten vrede zijt.
Ati van Gent leest uit haar eerste bundel Wenteling het gedicht Maria Magdalena. ‘Beitel mij een nieuwe naam.’
René van Loenen presenteert zijn laatste bundel Surplace, en leest het titelgedicht – de muze en ik schrijven het samen. ‘Die naast mij rijdt, die tijd vertragen kan …’ En het gedicht Badhuis, ‘Vader rookte nog Elisabeth Bas’.
Henk Fonteijn won de gedichtenwedstrijd in het Catharijne Convent met Maria Magdalena. ‘Zo vaak ben ik al met je meegelopen, in tranen, in die tuin’.
Open Podium is een nieuwe vorm voor Schrijverscontact, en binnen deze wissellijst laten we elkaar zien en horen waar we mee bezig zijn.
Een mooie beëindiging van een inspirerende dag.
Ria Borkent
Enkele foto’s van deze mooie dag volgen hieronder. Er kan op geklikt worden. Een foto van Bertus van den Belt ontbreekt vooralsnog.
